Önce Çocuklar Derneği olarak “Anadil Hakkı” bağlamında 25 Ocak – 5 Şubat 2023 tarihleri arasında Kürtçenin Kurmancî ve Kırmanckî/Zazakî lehçelerine dönük bir saha araştırması gerçekleştirdik.
Bu saha araştırması, anadili Kürtçenin Kurmancî ve Zazakî lehçelerini konuşan çocukların anadillerini kullanımı, anadillerini kullandıkları ortamlar, anadillerini kullanabilmeleri için geliştirilen araçlara erişim, bu araçları ölçebilme, anadili hakkına dair farkındalık geliştirmeye destek olabilmek amacıyla geliştirildi.
Çalışma kapsamında Diyarbakır’da 260 çocuk ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi. Görüşmede kullanılan soru formları çocuğun yaşını, cinsiyetini, anadilini kullanma düzeyini, anadili öğrenme olanaklarını, anadilini öğrenmeye dair tutumlarını, anadil hakkı farkındalık algı ve taleplerini anlamaya yönelik dizayn edildi.
Bu çalışma ile elde edilen veriler;
Diyarbakır’da Kürtçenin öğretilmesi, kullanımı ve sürdürülebilirliği açısından riskli diller arasına girmeye aday olduğunu göstermiştir.
Çocukların günlük hayatlarının büyük oranını anadilde sürdürmediğini çocukların anadillerini aileleri dışında öğrenme ve konuşma olanaklarına sahip olmadıklarını, ailelerin ise bu durum için bir alternatif yaratamadığı görülmüştür.
Dikkat çeken en önemli hususlardan biri de Kirmanckî/Zazakî lehçesini konuşanlar Kurmancî lehçesini konuşanlardan sayıca çok daha az ve anadili konuşma bağlamında ise çok daha pasiftir.
Veriler göstermektedir ki, Kürtçenin her iki lehçesinin de geleceği endişe verici fakat Zazakî lehçesi çok daha acil tedbir ve çözümlere ihtiyaç duymaktadır.
Raporumuza buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.